pompa wirowa, w ktorej wirniku 1 (rys.a)
ciecz przeplywa w kierunku skosnym, po czym kierownice 2, takze skosne,
nadaja cieczy pompowej zadany kierunek. P.d. moga byc jedno i wielostopniowe.
P.d.majaca zamiast kierownic spiralny kanal tloczny 3(rys.b) rozszerzajacy
sie w kierunku wylotu 4 lub o stalym przekroju, nazywa sie p. helikoidalna.
P.d. stosowane sa najczesciej do pompowania wody z wiekszych glebokosci,
przy czym jednostopniowa p.d. moze podniesc wode o 80 metrow.
pompa prozniowa do prozni koncowej, o dzialaniu polegajacym na dyfuzji czasteczek pompowanego gazu do strumienia pary czynnika pomujacego; para ta podlega nastepnie skropleniu, czastki gazu zas uchodza z pompy. Czynnikiem pompujacym jest zazwyczaj specjalny o niskim cisnieniu pary, np. olej silnikowy. Na rys. pokazano schemat wielostopniwej p.d. frakcjonujacej (samoczynnie oczyszczajacej olej), ktorej wlot 1 jest polaczony z obszarem wysokiej prozni. Do dysz 2, 3 i 4 doplywa para oleju ze zbiornika podgrzewanego grzejnikiem 5. Po skropleniu olej splywa po sciankach pompy do czesci 6 zbiornika, w ktorym olej jest najbardziej zanieczyszczony lotnymi skladnikami. W miare uwalniania od tych skladnikow olej przeplywa przez otworki w przegrodach do czesci 7 i srodkowej 8, zasilajacych dysze 3 i 4. Dzieki takiemu ukladowi czystosc oleju jest tym wieksza im mniejsze panuje cisnieniew zasilanym przez olej obszarze pompy. Czasteczki pompowanego przez p.d. gazu uchodza przewodem 9 do obszaru prozni wstepnej (-pompa prozniwa). Pompa jest chlodzona wezownia 10.
pompa do wydobywania cieczy z wiekszych glebokosci umieszczona bezposrednio w studni lub szybie. Pniewaz gleboko wiercone otwory, np. do podziemnych zbiornikow wody, maja rzadko srednice przektaczjaca 300 mm (ze wzgledu na koszty), p.g. sa pompami o osi pionowej i maja niewielka srednice. Jako pompy glebinowe stosuje sie najczesciej wielostopniowe pompy wirowe, napedzane silnikiem elektrycznym, ktory moze znajdowac sie: a) na powierzchni ziemi i wowczas napedza pompe zanurzona w wodzie za posrednictwem bardzo dlugiego walu (p.g. walowe), b) wraz z pompa w cieczy pompowej (p.g.zatopionym silnikiem, zwane tez hermetycznymi); w rozwiazaniu tym, obecnie czesciej stosowany silnik 1 (rys.) znajduje sie pod pompa 2, przy czym silnik ten moze byc suche (obudowany hermetycznie), polsuchy (wirnik obraca sie w wodzie, a stojan jest szczelnie obudowany) lub mokry (obudowa silnika jest wypelniona olejem, woda lub ich mieszanina). przy uzyciu p.g.mozna wydobywac ciecze, np. rope z szybow naftowych, z glebokosci nawet 5000m. 
elementem roboczym jest tlok wykonujacy ruchy posuwisto-zwrotne w cylindrze; do rozdzielenia obszarow ssawnego i tlocznego oraz do ich polaczenia z cylindrem pompy sluza umieszczone w jej korpusie zawory ssawne i tloczne; przy suwie tloka zwiekszajacym przestrzen robocza cylindra nastepuje samoczynne otwarcie zaworu ssawnego i zassanie dawki cieczy, a przy suwie zmniejszajacym te przestrzen - samoczynne otwarcie zaworu tlocznego i wyparcie tej dawki do obszaru tlocznego; pompy tlokowe dzieli sie na: jednostronnego dzialania (jedna strona tloka pracuje) i dwustronnego dzialania (obie strony tloka pracuja).
pompa, zwykle odsrodkowa o malej ilosci lopatek w wirniku (do4), przeznaczona do prznoszenia cieczy z zanieczyszczeniami w postaci cial stalych, np. szlamu lub sciekow -(pompa kanalizacyjna). P.d.c.z. sa rowniez stosowane w przenosnikach hydraulicznych.
pompa klykciowa; pompa rotacyjna, ktorej elementami roboczymi sa roznego ksztaltu krzywki.
urzadzenie do osiagania najwyrzszych prozni metoda wymrazania czastek gazu pchodzacych z obszaru prozni koncowej.Czasteczki te ulegaja wymrozeniu w wyniku zetkniecia z metalowa powierzchnia wymrazajaca doprowadzona do ostatecznie niskiej temperatury przez skroplony gaz, zazwyczaj ciekly hel lub wodor. W celu zmniejszenia zuzycia tych gazow i obnizenia tym samym kosztow uzytkowania p.k., stosuje sie czesto p.k. (rys), w ktorych ciekly hel (He) lub wodor przeplywa miedzy sciankami pierscienia wewnetrznego, ciekly azot (N) zas zewnetrznego. Podobnie jak w przypadku pompy sorbcyjnej, wymrozone czastki gazu pozostaja we wnetrzu p.k., co odroznia ja od konwencjonalnych pomp prozniowych, z ktorych czastki te sa usuwane.
maszyna do wytwarzania i utrzymywania w zamknietej przestrzeni cisnienia znacznie nizszego od atmosf.; rozroznia sie pompy prozniowe do sredniej i wysokiej prozni; pompy prozniowe do sredniej prozni maja budowe podobna do sprezarek objetosciowych (wyporowych), do uzyskania wysokiej prozni stosuje sie m.in. pompy jonowe i pompy dyfuzyjne. Dzialanie pompy jonowej polega na jonizacji czastek pompowanego gazu i usuwaniu powstalych jonow za pomoca pola elektr. w kierunku wylotu pompy; dzialanie pompy dyfuzyjnejjest oparte na zjawisku dyfuzji czasteczek gazu do strumienia przeplywajacej pary substancji o niskiej preznosci (np. rteci); pompy prozniowe sa stosowane w pracach laboratoryjnych i w technice wysokiej prozni; pozwalaja osiagnac cisnienie rzedu 10-6 Pa.
techn. urzadzenie do przenoszenia plynu (cieczy, gazu) lub cial sypkich z obszaru o cisnieniu nizszym do obszaru o cisnieniu wyzszym za pomoca strumienia czynnika roboczego (np. powietrza, wody); strumienice dzieli sie na ejektory (ezektory) i iniektory (inzektory). W ejektorze plyn zostaje zassany z przestrzeni o cisnieniu nizszym od atmosf. i wtloczony do przestrzeni o cisnieniu atmosf.; w iniektorze plyn jest wtlaczany do obszaru o cisnieniu wyzszym od atmosf., np. woda do kotla parowego za pomoca pary. Doprowadzany pod cisnieniem czynnik roboczy wplywa przez dysze do specjalnie uksztaltowanego przewodu (tzw. zwezki Venturiego) i wskutek wytworzonego podcisnienia zasysa plyn z rurki ssacej przez szczeline miedzy dysza, a zwezka zassany plyn, przeplywajac do rozszerzajacej sie czesci zwezki (dyfuzora), ulega sprezeniu do cisnienia niezbednego do jego tloczenia. Zaleta strumienicy jest prosta budowa i niewrazliwosc na zanieczyszczenia, a wada mala sprawnosc (ok. 35%)
ciecz jest przenoszona z przestrzeni ssawnej do tlocznej przez ruchomy element roboczy (przylegajacy szczelnie do oslony np. cylindra), zasysajacy i nastepnie tloczacy kolejne dawki cieczy; element roboczy pompy wykonuje ruch posuwisto-zwrotny (w pompach tlokowych i przeponowych), obrotowy (w pompach rotacyjnych) lub obiegowy (w pompach mimosrodowych).
